Mes’hi mbi çorape të thjeshta

21.11.2014

Mes’hi mbi çorape të thjeshta


Mes’hi mbi çorape të thjeshta

Pyetja: Çfarë thonë Ulematë në lidhje me mes’hin mbi çorape të zakonshme për të marrë abdes? Ju lutem shpjegoni mbi cilat lloje të çorapeve është e lejuar të bëhet mes’h? Mesa duket ka mospajtim në lidhje me dhënien e mes’hit mbi çorape të leshit ose najlonit (çorape të zakonshme).

Shumë fukaha kanë thënë se mes’hi mbi këto çorape është i lejuar me disa kushte. Nëse këto kushte nuk plotësohen, nuk do të jetë e lejuar për t’u dhënë mes’h çorapeve të zakonshme.

Mirëpo, Ebu’l Ala Mewdudi pohon që është e lejuar pa asnjë kushtëzim që t’u jepet mes’h cilitdo lloj të çorapeve.

b) Atyre ulemave që mbajnë qëndrimin se mes’hi mbi çorape të zakonshme është i lejuar me kusht, ai u përgjigjet: “Unë kam provuar disa herë dhe kam bërë të gjitha përpjekjet për të gjetur burimet e këtyre kushtëzimeve, por nuk i gjeta ato në sunet. Suneti thekson vetëm se Resulullahu (s.a.v.s.) u ka dhënë mes’h çorapeve dhe këpucëve. Përpos Nesaiut, të gjitha librat e tjera të Sunenit [përfshirë] dhe Musnedi i Ahmedit, shënojnë hadithin e transmetuar nga Mughire ibn Shu’beh (r.a.), që Resulullahu (s.a.v.s.) ka marrë abdes dhe i ka dhënë mes’h çorapeve dhe këpucëve të tij. Është e përmendur në Ebu Davud që Aliu, Abdullah ibn Mes’udi, Bera ibn ‘Azib, Enes ibn Malik, Ebu Umameh, Suhejl ibn Sa’d, dhe Umar ibn Hurejth i kanë dhënë mes’h çorapeve të tyre. Veprimi i dhënies mes’h çorapeve po ashtu transmetohet nga Omeri dhe Abbasi. Për më tepër, prej Ibn Abbasit dhe Enes ibn Malik është transmetuar përmes Uvejs ibn Aws nga Tahaviu që Pejgamberi (s.a.v.s.) i ka dhënë mes’h vetëm këpucëve; çorapet s’janë përmendur fare. Ky po ashtu ishte veprimi i Aliut. Prandaj, duke pasur parasysh gjitha këto transmetime, duhet të jetë e lejuar për t’u dhënë mes’h vetëm çorapeve dhe çorapeve me këpucë, siç është e lejuar t’u jepet mes’h çorapeve të lëkurës. Në këto transmetime të ndryshme, Pejgamberi (s.a.v.s.) nuk përmendi ndonjë kusht të çorapeve siç janë shtruar nga juristët. Prandaj, jam i detyruar të them që këto kushte janë të pabaza. Juristët nuk janë ligjbërës të fesë. Prandaj, nëse dikush zgjedh për të mos i ndjekur këto kushte, ai nuk do jetë mëkatar.”


Përpos Ebu’l Ala Mewdudit, Ibn Tejmijeh, Ibn Kajim dhe Ibn Hazm edh-Dhahiriu po ashtu kanë të njëjtin opinion. I nderuar mufti, unë me përulësi kërkoj komentin tuaj mbi çështjen e mësipërme, si dhe udhëzimin sipas sheriatit.

Përgjigja me ndihmën e Allahut:

Nuk është e lejuar t’u jepet mes’h çorapeve që vishën në ditët e sotme të bëra nga pambuku, leshi, najloni, etj., sipas secilit prej imamëve muxhtehid. Supozimi juaj se ka mospajtim (ihtilaf) në mesin e juristëve në këtë çështje është i pasaktë. Përkundrazi, të gjithë imamët e ixhtihadit janë unanim që nuk është i lejuar mes’hi mbi çorape të holla. Alamah Kasani (r.a.) shkruan: “Nëse ato (çorapet) janë aq të holla saqë uji depërton përmes tyre, atëherë nuk është e lejuar t’u jepet mes’h këtyre çorapeve sipas konsensusit të dijetarëve” {Beda’i es-Sena’i, vëll. I, fq. 10}

Kur’ani kërkon larjen e këmbëve. Vetëm hadithet mutevatir mund të bëjnë përjashtim në këtë kërkesë të përgjithshme.

Dhe Alamah ibn Nuxhejm (r.a.) shkruan: “Dhe nuk është e lejuar t’i jepet mes’h çorapeve të holla të bëra nga fijet ose leshi. Nuk ka mospajtim rreth kësaj. Mirëpo, nëse çorapet janë të trasha, deri në atë masë sa mund të ecësh një Faraskh (tre milje) ose më shumë, atëherë juristët kanë mospajtim [nëse lejohet ose jo].” (El-Bahr ur-Ra’ik, vëll. I, fq. 192)

Nga kjo sipër është e qartë që t’u jepet mes’h këtyre çorapeve në vijim nuk është e lejuar nga asnjëri prej imamëve të medhhebeve:
A) Çorapet nuk janë të trashë, dhe uji depërton përmes tyre
B) Ato nuk mund të qëndrojnë drejtë pa i lidhur ato,
C) Nuk është e mundshme të ecet me to vazhdimisht pa u shqyer çorapet.

Nëse këto kushte sipër nuk janë të pranishme, atëherë dijetarët kanë mospajtim në mendime (përndryshe, kanë pajtueshmëri në ndalim).

Në lidhje me Ebu’l Ala Mewdudin, ai ka zgjedhur një shteg të ndarë nga shumica e umetit. Në këtë çështje specifike ai edhe njëherë ka shkuar kundër shumicës së juristëve (xhumhur), dhe ka bërë gabim.

Duke analizuar dëshmitë e cituara në favor të tij, unë kam ardhur në përfundim që ai nuk është përpjekur për ta kuptuar realitetin e kësaj çështjeje. Për kënaqësinë tuaj në këtë çështje, unë shkurtimisht do të citoj shpjegimin në vijim.

Në fakt, Kur’ani na ka urdhëruar që të marrim abdes (wudu) në një mënyrë të caktuar, dhe ka shprehur dhe urdhëruar specifikisht larjen e këmbëve në Suren Maideh, ajeti 6, e jo mes’hin e këmbëve. Allahu thotë: “O ju që besuat! Kur doni të ngriheni për të falur namazin, lani fytyrat tuaja dhe duart tuaja deri në bërryla; fërkoni (wemsehu) kokat tuaja, e këmbët lani deri në dy zogjt.” {Kur’ani, Surja el-Maideh, 5:6}

Në ajetin e mësipërm Allahu na urdhëron që t’i lajmë këmbët. Prandaj, mes’hi i këmbëve nuk do duhej të jetë i lejuar në asnjë rast, edhe nëse çorapet janë prej lëkure. Mirëpo, lejueshmëria e mes’hit mbi çorape të lëkurës është aprovuar nga konsensusi i umetit. Konsensusi është i bazuar në sigurinë e çështjes përmes Tevaturit. Të kishin qenë vetëm dy ose tre transmetime prej Pejgamberit (s.a.v.s.), atëherë kaq pak hadithe nuk do të kishin qenë të mjaftueshme për të specifikuar (ose limituar, takjid) përgjithshmërinë e kuptimit të këtij ajeti Kur’anit, për shkak të [të qenit] Ahbar-i-Ahad.

Përkundrazi, transmetimet në lidhje me Mes’hin mbi çorape të lëkurës (khuffejn) janë të vërtetuara përmes tevaturit, kështu që mund të ndikojnë në zbërthimin dhe specifikimin e ajetit në Suren el-Maideh, që domethënë, larja e këmbëve është specifike vetëm për atë person që nuk mban çorape të lëkurës. Në lidhje me këtë, Imam Ebu Hanife thotë: “Unë nuk e kam deklaruar vlefshmërinë e mes’hit mbi çorape të lëkurës derisa dëshmitë kanë qenë të qarta si drita.” {El-Bahr ur-Ra’ik, vëll. I, fq. 173}

Për më tepër, Mes’hi mbi Khuffe është vërtetuar dhe vendosur në transmetime prej më shumë se tetëdhjetë sahabëve të Pejgamberit (s.a.v.s.). Hafiz Ibn Haxheri thotë në Fet’hul Bari, “Një grup i madh i hafizëve kanë deklaruar që Mes’hi mbi Khuffe është i vërtetuar me Tevatur, dhe disa prej tyre kanë përmendur që kanë mbledhur dhe kanë numëruar transmetimet prej sahabëve të Pejgamberi dhe kanë parë se janë më tepër së tetëdhjetë, dhjetë prej të cilëve janë edhe Ashereh Mubeshereh (dhjetë sahabët të cilët janë përgëzuar me xhenet). {Nejlul Ewtar, vëll. I, fq. 176} Hasan el-Basri ka thënë: “I kam takuar shtatëdhjetë sahabë të Pejgamberit (s.a.v.s.) që kanë luftuar në Bedr, të gjithë prej tyre besonin në (lejueshmërinë për) mes’hin mbi khuffe.” {Talhis ul-Haber, vëll. I, fq. 158; Beda’i es-Sena’i, vëll. I, fq. 7}

Nëse mes’hi i çorapeve të lëkurës nuk do të ishte vërtetuar me Tevatur ose Istifadheh (numër të madh transmetime), atëherë specifikimi (takhsis) nuk do ishte aplikuar për ajetin e Kur’anit i cili na urdhëron të lajmë këmbët gjatë abdesit. Në lidhje me këtë Imam Ebu Jusuf (r.a.) thotë, “Urdhri i Kur’anit mund të shfuqizohet nga Sunneti vetëm nëse (transmetimi i atij hadithi) ka arritur gradën e tevaturit ose Istifadhes, sikurse niveli i transmetimeve mbi Mes’hin mbi khuffe.” {Ahkam ul-Ku’ran lil-Xhessas, vëll. 2, fq. 425}. Me pak fjalë, Allahu na urdhëron në Kur’an që të lajmë këmbët kur marrim abdes. Ky rregull nuk mund të specifikohet (kufizohet) nga asnjë kusht, ose të limitohet në bazë të disa transmetimeve (që nuk janë arrijnë gradën e tevaturit). Është e domosdoshme që të ketë zinxhirë të vazhdueshëm të transmetimeve autentike si në rastin e mes’hit mbi çorape të lëkurës që ka arritur nivelin e tevaturit. Po ashtu, në lidhje me “khiffain” (çorape lëkure) tevaturi është vërtetuar që vetë Pejgamberi (s.a.v.s.) u ka dhënë mes’h atyre, dhe ai po ashtu iu dha leje të tjerëve që ta praktikojnë atë. Përveç çorapeve të lëkurës, mes’hi mbi çdo lloj tjetër të çorapeve nuk është i vërtetuar me tevatur. Domethënia e fjalës “khuf” në arabisht i aplikohet vetëm çorapeve të bëra me lëkurë. Çorapet nga pëlhura (stofi) nuk quhen “khuf” në arabisht.

Të gjithë imamët e ixhtihadit janë unanim që nuk është e lejuar t’u jepet mes’h çorapeve të holla. Prandaj, lejimi për mes’h është specifik vetëm për çorape të lëkurës. Në lidhje me llojet tjera të çorapeve, duhet të zbatohet urdhëresa Kur’anore e larjes së këmbëve. Mirëpo, nëse materiali i çorapeve është aq i trashë saqë është njësoj ose më i mirë se çorapet e lëkurës, që domethënë: (a) Uji nuk depërton në to, (b) nuk duhet të lidhen me diçka për të qëndruar drejtë, dhe është e mundshme që të ecet me to së paku një milje – në raste të tilla të çorapeve në mesin e juristëve ka opinione të ndryshme. Disa thonë se këto çorape kanë marrë cilësitë e çorapeve të lëkurës, prandaj duhet të jetë e lejuar mes’hi mbi to. Të tjerët thonë që tevaturi është i vërtetuar vetëm për mes’hin mbi çorape lëkureje, prandaj nuk është e lejuar për ndonjë lloj tjetër çorapesh.

Çorapet janë tre llojesh:
(1) “Khuffejn” (çorape lëkure), është e lejuar mes’hi mbi to bazuar në konsensusin e mbështetur në tevatur.
(2) Çorape të holla, jo nga lëkura, as që nuk kanë kualitetin e lëkurës, por janë si çorape të zakonshme nga pambuku, leshi ose najloni. Nuk është e lejuar t’u jepet mes’h këtij lloji të çorapeve sepse nuk ka dëshmi të mjaftueshme që lejohet që dikush t’i shmanget urdhrit të larjes së këmbëve i cili përmendet në Kur’an.
(3) Çorape të trasha, jo nga lëkura, por që kanë cilësitë e lëkurës. Sipas disa juristëve, është e lejuar t’u bëhet mes’h këtij lloji të çorapeve, ndërsa të tjerët thonë se nuk është e lejuar.

Si përfundim, çorapet të cilat nuk kanë cilësitë e lëkurës nuk janë çështje mospajtimi në mes të juristëve, sepse ata të gjithë pajtohet se nuk është e lejuar mes’hi mbi to. Arsyeja është sepse urdhëresa Kur’anore (e larjes së këmbëve) nuk mund të lihet derisa të vërtetohet me tevatur mes’hi [mbi çorape të thjeshta], si në rastin e mes’hit mbi Khuffe. Prandaj, kushtet e sipërpërmendura që janë përmendur nga fukahatë (juristët) nuk janë kushtet e tyre të shpikura. Ata kanë verifikuar një nivel për të plotësuar standardin e çorapeve të lëkurës.

Hadithet mbi Mes’hin ndaj çorapeve jo të lëkurës (xhewrab)

Pas shpjegimit të parimit bazë dhe aplikimit të tij në realitet të kësaj çështjeje, le të konsiderojmë hadithet në lidhje me mes’hin mbi çorape që s’janë të lëkurës (xhewrab). Prej të gjitha koleksioneve të hadithit, janë vetëm tre hadithe. Njëri është i transmetuar nga Bilali (r.a.), i dyti nga Ebu Musa Esh’arij (r.a.), i treti nga Mughire ibn Shu’beh (r.a.). Transmetimi i Bilalit është shënuar në Muxhem us-Saghir nga Taberaniu, dhe transmetimi i Ebu Musës nga Ibn Maxheh dhe Bejhekiu.

Hafiz el-Zejlai, në veprën e tij të famshme Nesbur-Rejje, vëll. I, fq. 183-184, ka vërtetuar që të dy senedet (zinxhirët e transmetuesve) janë defektiv dhe të dobët. Në lidhje me transmetimin e Ebu Musës, Imam Ebu Davud Sixhistani (r.a.) thotë në veprën e tij e cila është prej Sihah Sittah, “Ai (zinxhiri i hadithit) nuk është i vazhdueshëm (i ngjitur), e as nuk është i besueshëm (i fortë).” {Bezal-ul-Mexhhud, Vëll. I, fq. 96} Prandaj, të dy këto transmetime nuk kanë nevojë për diskutime të mëtutjeshme.

Hadithi i mbetur i Mughira ibn Shu’beh është përmendur nga Imam Tirmidhiu si hadith i mirë dhe i vërtetë. Disa muhadith tjerë eminent nuk janë pajtuar me Imam Tirimidhiun. Imam Ebu Davud (r.a.), pasi shënon këtë transmetim thotë, “Dhe Abdurrahman ibn Mehdi nuk duhet ta transmetoj këtë hadith, sepse hadithi i famshëm autentik prej Mughire ibn Shu’beh është që Pejgamberi (s.a.v.s.) ka bërë Mes’h ‘alel khuffejn.” (Bezal-ul-Mexhhud, vëll. I, fq. 96). Imam Nesaiu shkruan në Sunen el-Kubra: “Përpos Ebu Kaisit askush tjetër nuk e ka transmetuar këtë hadith, dhe unë nuk di për ndonjë transmetues që mbështet këtë transmetim. Por është e sigurt që transmetimi i Mughire ibn Shubes rreth Mes’h alel khuffejn është i vërtetë (sahih).” {Nesbur Reje, vëll. I, fq. 183}

Shumë imam, si për shembull Imam Muslimi, Bejhekiu, Sufjan Thewriu, Ahmed ibn Hanbeli, Jahja ibn Mu’in, Ali ibn el-Medini, dhe të tjerët e kanë deklaruar këtë hadith të dobët për shkak të qenit e Ebu Kajsit dhe Huzej ibn Shurxhil transmetues defektiv. Imam Nevevi (r.a.), komentuesi i Sahih Muslimit, shkruan: “Nëse të gjithë muhadithët të cilët e kanë kritikuar këtë hadith si të dobët do ishin të ndarë në fjalët e tyre (dmth, të mos shprehen së bashku), edhe atëherë, ata do të kishin qenë korrekt mbi vendimin e Imam Tirmidhiut, pasi që parimi bazor është që kriticizmi mbizotëron ndaj pranimit. Të gjithë hafizët e hadithit pajtohen që ky transmetim është i dobët. Prandaj thënia e Imam Tirmidhiut, “Ky hadith është hasen, sahih”, nuk është e pranueshme.” (Nesbur Reje, vëll. I, fq. 183).

Ky është statusi i zinxhirit të hadithit, që njerëzit si Ebu’l Ala Mewdudi e përdorin për të mbështetur pretendimet e tyre. Ju tani mund të verifikoni dhe të shihni që shumica e muhadithëve e kanë deklaruar të dobët dhe të papranueshëm si dëshmi (delil).

Edhe nëse e marrim thënien e Imam Tirmidhiut si korrekte, edhe atëherë është vetëm një hadith prej gjithë koleksioneve të hadithit. Përsëri shfaqet e njëjta pyetje, a mund të lëmë urdhëresën e Allahut për larjen e këmbëve gjatë abdesit duke u bazuar në një transmetim? Siç përmendëm më parë, mes’hi mbi çorape të lëkurës ka arritur gradën e tevaturit, dhe Imam Ebu Jusufi ka thënë që nëse hadithi nuk do ta arrinte atë nivel atëherë nuk do të kishim lirinë e specifikimit (limitimit) të urdhëresës së Allahut për larjen e këmbëve. Hadithi për Mes’h alel Xhewrabejn nuk e arrin gradën e tevaturit.

Janë mbi 80 hadithe për mes’hin mbi çorapet e lëkurës.

Në fakt, në të gjitha koleksionet e hadithit gjejmë vetëm tre transmetime, prej të cilave dy janë unanimisht të dobëta, dhe i treti është kritikuar nga shumica e muhadithëve, vetëm imam Tirmidhiu e deklaron atë si hadith Sahih. Prandaj, ta lësh, kufizosh ose definosh urdhrin e Allahut duke u bazuar në kësi transmetime të dobëta nuk është gjë e lejuar në sheriat. Imam Ebu Bekr el-Xhessas shkruan në tefsirin e tij, “Siç përmendëm më herët objektiva e vërtetë e ajetit të abdesit është që të lahen këmbët. Në fakt, edhe mes’hi mbi çorape të lëkurës nuk do të kishte qenë i lejuar, po të mos ishte vërtetuar (lejueshmëria) me hadith mutevatir. Prandaj, për shkak të faktit që transmetimet mbi Mes’h alel Xhewrabejn (mes’hit mbi çorape të thjeshta), objektivi kryesor i ajetit i larjes së këmbëve duhet të aplikohet.” {Ahkam ul-Kur’an lil-Xhessas, vëll. 2, fq. 428}

Thënia që sahabët e Pejgamberit është transmetuar t’u kenë dhënë mes’h çorapeve të tyre dhe i kanë lejuar tjerët të bëjnë këtë gjë, është e gabuar. Nuk është e vërtetuar në asnjë transmetim ose praktikë të sahabëve që ata u jepnin mes’h çorapeve prej stofit, e të ngjashme. Një ‘alim i famshëm Shemsul-Hakk Azimabadi (i famshëm në mesin e selefistëve/ehli-hadithit), shkruan, “Çorapet mund të jenë nga lëkura, leshi, pambuku, etj., të gjitha këto quhen “çorape”. Nuk është e lejuar t’u jepet mes’h asnjë lloji prej tyre derisa të vërtetohet që Pejgamberi u jepte mes’h çorapeve të leshit, etj.” (Awnul-Ma’bud, vëll. I, fq. 62). Prej kësaj bëhet edhe më e qartë që sahabët u jepnin mes’h ose çorapeve të lëkurës, ose çorapeve të trasha që kishin cilësi të çorapeve të lëkurës. Në lidhje me këtë është një transmetim në Musennef-in e ibn Ebi Shejbes, vëll. 1, fq. 88, “Sejid ibn Musejjib dhe Hasan el-Basriu thonin që është e lejuar që t’u jepet mes’h çorapeve me kusht që të jenë të trasha.”

Vini re që fjala “Safik” në Kamus dhe Mukhtar es-Sihah (emra të dy fjalorëve të arabishtes) domethënë “pëlhurë shumë e fortë dhe e trashë”. Që të dytë ishin tabi’in të mëdhenj dhe jepnin fetva pasi kanë parë praktikën e sahabëve. Prandaj, fetvaja që çorapet duhet të jenë të trasha dhe të kenë cilësitë e lëkurës nuk është diçka e re. Për lehtësi, unë po i përsëris më poshtë kushtet e trashësisë së çorapeve më poshtë:
- rezistuese ndaj ujit
- të trasha sa mund të qëndrojnë vetë në këmbë pa pasur nevojë për lidhësa
- të jetë e mundshme të ecësh me të së paku një milje (pa u shqyer)

Me këto tre kushte në çorapet e trasha, ato tani kanë cilësinë e njëjtë si çorapet e lëkurës. Shumica e fukahave kanë lejuar mes’hin mbi çorape të tilla. Shih këtë në vijim:
(1) Delaletun-Nass, (qëllimi i derivuar) prej hadithit në Mes’h alel Khuffejn, po ashtu aplikohet mbi çorape të trasha. Delaletun-Nass mbetet në kategorinë e Kat’ij-uth-Thubut (vendosur në bazë të sigurisë), dhe nuk është njëlloj si Kijasi (analogjia) siç kanë kuptuar disa gabimisht.
(2) Etheret (transmetimet) mbi praktikat e sahabëve. Bazuar në dy dëshmitë e sipërme do të ishte e lejuar t’u jepet mes’h çorapeve. Alameh Ibn Humam (r.a.) shkruan në Fet’hul Kedir, vëll. 1, fq. 109, “Nuk ka dyshim që lejimi për mes’h mbi khuff është Khilaful Kijas (në kundërshtim me kijasin). Prandaj, të krahasosh diçka tjetër me të (khuff-in) do të ishte jo-korrekte, përpos duke përdor Delaletun-Nass, që të njëjtat karakteristika të khuffit të jenë të pranishme për të që (ajo) të jetë në të njëjtën kategori me khuffin.” Parimisht, akti i larjes së këmbëve mund të lihet me dhënien e mes’hit mbi to, vetëm nëse transmetimi arrin gradën dhe standardin e tevaturit. Mes’h alel khuffejn e përmbush këtë kusht. Në anën tjetër, [transmetimet për] mes’h alel xhewrabejn nuk arrijnë në atë nivel. Prandaj, nuk është e lejuar t’u jepet mes’h çorapeve të thjeshta. Mirëpo, nëse çorapet kanë karakteristika të ngjashme me çorapet e lëkurës, përmes Delaletun-Nass dhe praktikës së sahabëve dhe paraardhësve të ndershëm, shumica e fukahave kanë lejuar mes’hin mbi çorape të tilla. Pasi kanë elaboruar cilësitë e çorapeve të lëkurës, të gjithë imamët e ixhtihadit kanë arritur konsensus në këtë çështje. Sa për opinionet e Ibn Hazmit, Ibn Tejmijes dhe Ibn Kajimit, me gjithë respektin për statusin dhe pozitën e tyre, ata kanë dalluar nga Xhumhuri i Fukahave në shumë çështje. Në mesin e tjerave është edhe kjo. Ne jemi të obliguar që të ndjekim shumicën e juristëve, muhadithëve dhe gjithë muxhtehidët. Sa e guximshme për dikë që të braktis larjen e këmbëve, kur ky është urdhër i Allahut! Nëse dikush i mbështjell këmbët e tij në një rrobë dhe i jep mes’h, a do jetë kjo e lejuar po ashtu?


Mes’hi mbi këpucë!

Asnjë prej fukahave nuk lejon mes’hin mbi këpucë.

Në pyetjen tuaj ju përmendet që Ebu’l Ala Mewdudi po ashtu lejon që tu jepet mes’h këpucëve. Unë dëshiroj ta sqaroj edhe këtë. Disa fukara lejojnë mes’hin mbi çorape kur janë të trasha por asnjëri nuk lejon mes’hin mbi këpucë. Shejh Jusuf Binori shkruan: “Asnjë prej imamëve nuk ka dhënë leje për t’u dhënë mes’h këpucëve..” (Ma’rifus-Sunen, vëll. 1, fq. 347). Arsyeja për këtë është që Pejgamberi (s.a.v.s.) i ka fërkuar këpucët e tij vetëm kur ka qenë me abdes. Ai merrte abdes të ri për çdo namaz. Dhe për shkak se ai tashmë ishte me abdes, në vend që të lante këmbët, ai fërkonte këpucët e tij. Dëshmia për këtë është në Sahihun e Ibn Khuzejmes, “Është transmetuar nga Aliu, r.a., që ai kërkoi për një gotë ujë, pastaj ai mori abdes të shkurtër dhe fërkoi këpucët e tij. Ai pastaj tha, kështu merrte Pejgamberi (s.a.v.s.) abdes kur abdesi i tij nuk ishte i prishur.” {Sahih ibn Khuzejme, vëll. 1, fq. 100, Hadith 300} Nga ky hadith mësojmë që një person i cili nuk ka abdes nuk mund t’i fërkoj (mes’h) këpucët e tij [por duhet t’i laj këmbët]. Pasi u sollën dëshmitë e qarta, nuk ka fleksibilitet në këtë çështje.

Përfundim

Të gjithë fukahatë dhe muxhtehidët e besueshëm pajtohen që çorapet e hollë që lejojnë ujin të depërtoj nëpër to, nuk qëndrojnë pa i mbajtur, dhe nuk mund të ecet me to në vazhdimësi – nuk është e lejueshme t’u jepet mes’h. Këpucët po ashtu nuk janë të lejuara për mes’h. Çorapet e holla të ditëve të sodit që janë prej pambuku, leshi, najloni etj., nuk kanë tiparet e çorapeve të lëkurës, prandaj nuk është e lejuar t’u jepet mes’h atyre. Nëse dikush e bën një gjë të tillë, abdesi i tij nuk do të jetë i vlefshëm, sipas Imam Ebu Hanifes, Malikut, Shafiut, Ahmed ibn Hambelit ose ndonjë muxhtehidi tjetër.
[Përfundim i fetvasë]

Muhammed Taki Uthmani,
Xhumad’ul Ula, 1397.

Përktheu: Fatih Ibrahimi,
Nëntor 2014.

Shtojcë: termet

- Hadith – fjalë a veprim,transmetuar prej Pejgamberit, Muhammedit (s.a.v.s.)
- Mutevatir, tevatur – transmetim i përcjellë nga një grup i madh individësh të besueshëm prej gjenerate në gjeneratë, ashtu që është e pamundshme që të gjithë ata të kenë gënjyer ose të keni gabuar në transmetim.
- Ahad – transmetim i përcjellë nga një ose disa persona në çdo gjeneratë, që nuk arrin gradën e sigurisë sikurse hadithet mutevatir, dhe ekziston mundësia që transmetuesit të kenë gabuar në përcjellje të mesazhit. Transmetimet ahad më tutje ndahen në gharib (çuditshëm), ‘aziz (i fortë, i rrallë), meshhur (i famshëm).
- Fikh – shkenca mbi rregullat e jurisprudencës islame.
- Fakih, (sh., Fukaha) – Ekspert i shkencës së fikhut.
- Muxhtehid – dijetari i aftë dhe kompetent për të derivuar nga burimet primare (Kur’ani, Suneti, dhe Ixhmaja) përmes metodave të ndryshme.
- Ixhtihad – përpjekja e muxhtehidit për të derivuar rregulla nga burimet primare.
- Medh’heb – shkollë juridike islame
- Alim, (sh., Ulema) – dijetarë.
- Shejh, (sh. Shujuh) – dijetarë i fesë.
- Fetva – përgjigje fetare.
- Hafiz – titulli i atij që memorizon një sasi të madhe të teksteve fetare. Hafizi i Kur’anit duhet të memorizoj tërë Kur’anin, ndërsa në hadith hafiz quhet ai që memorizon 100’000 ose më shumë transmetime përmendësh.
- Mufti – personi kompetent për të dhënë fetva.
- Ihtilaf – mospajtim i pranuar (valid) në mes të dijetarëve për shkak të natyrës jo të prerë të teksteve, vërtetësisë, ose mundësisë së interpretimit të teksteve që kanë të bëjnë me një çështje, etj.
- Mes’h – veprimi i fërkimit të gjymtyrës (ose rrobës) me dorë të lagur.
- Resulullah (s.a.v.s.) – I Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të).
- Sunet – praktikë e rregullat e Resulullahut (s.a.v.s.)
- Sunen, musned – lloje të koleksioneve të hadithit
- Sahih, Hasen, Daif – grada të vlerësimit të zinxhirit të transmetuesve në një hadith: autentik, i mirë, dhe i dobët, respektivisht.
- Sahabij – shoqëruesit, shokët e Pejgamberit (a.s.)

Shtojcë: Imam el-Kasani.
Imam Alauddin Ebu Bekr ibn Mesud ibn Ahmed el-Kasani, (vd. 587h), nxënësi i Imam es-Samerkandit (vd. 540h) është një dijetarë i njohur i hanefij shekullit të gjashtë hixhrij, i cili shkroi një prej veprave më të njohura në medh’hebin hanefij të titulluar Beda’i` es-Sena’i fi Tertib el-Shara'i në rreth 8 vëllime.

Shtojcë: Imam ibn el-Humam
Kemaluddin Muhammed ibn Humamuddin (790-861AH). Ai është lindur në Siri ku babai i tij ishte kadij. Ai studiou nën shumë ulema të famshëm të Kajros dhe Aleksandrisë dhe fitoi një reputacion për intelekt të mprehtë gjersa ishte ende shumë i ri. Mësuesit e tij përfshijnë Imam Siraxhuddin el-Kinani, Ebu Zurah el-Iraki, Hafiz Bedruddin el-Ajni dhe Hafiz Ibn Haxher el-Askalani.

Ibn el-Humam shkroi një numër veprash përfshirë një komentim të gjerë mbi el-Hidajen e Imam Merghinanit të quajtur Fet’h el-Kedir lil Axhiz el-Fakir. Ai ndërroi jetë në Kajro në vitin 861H duke lënë pas vetes një vetes një numër nxënësish të dalluar si Sherefuddin Jahja el-Munavi, Imam Shemsuddin Muhammed ibn Muhammed ibn Emir Haxh Halebij, hafiz Kasim ibn Kultubugha, hafiz Shemsuddin es-Sakhavij, Imam Xhelaluddin es-Sujuti dhe hafiz Zejnuddin Zekerijjah ibn Muhammed el-Ensarij. Allahu i pastë mëshiruar të gjithë.

Shtojcë: Imam Zejla’i

Ai është Imami, Hafidhi, eksperti i hadithit, Fakihu, Usulisti, Xhemaluddin Ebu Muhammed ‘Abdullah ibn Jusuf ez-Zejla’i el-Hanefij. Ai ka shkruar një numër veprash, në mesin e tyre Takhrixh el-Ahadith të veprës së Imam el-Zamaghsheriut El-Keshef dhe një numër veprash tjera. Ai është nga Zejla’ e cila ndodhët në Somalinë perëndimore.

Ai transmeton hadithe prej shumë dijetarëve për të cilat ka udhëtuar gjerësisht. Ibn Haxheri thotë në Ed-Durer el-Kamina që mësuesi i tij, Imam el-‘Iraki ka thënë rreth Imam Zejla’it: “Ai është fokusuar në shkencën e hadithit dhe ishte ekspert [në këtë shkencë], ku shkroi Takhrixh el-Hidajeh dhe unë shkrova Takhrixhin e Ihja Ulumuddin dhe ne ndihmuam njëri tjetrin në veprat tona përkatëse.”

Imam Sujutiu thotë rreth tij: Ai ishte hafizi i kohës së tij dhe shkroi Takhrixhin e Hidajes dhe Keshef që nuk ka të krahasuar;” ndërsa Shejh Muhammed Anur el-Kashmiri thotë: Xhemaluddin ez-Zejla’i ishte shejhu i sufijve në kohën e tij... si dhe ishte shejhu i dijetarëve të hadithit. Ai ndërroj jetë në muajin Muharrem, 762 hixhrij dhe është varrosur në Kairo.

Shtojcë: Imam es-Samerkandi (burimi: JusufZimeri.com)
Ebu Bekr, Ebu Mensur Muhamed ibn Ahmed b. Ebu Ahmed Alauddin Es-Samerkandi (vd. 540h), nga dijetarët e mëdhenj të medhhebit hanefij. Alauddin Samerkandi kishte jetuar në Halep dhe është bërë i njohur me veprën e tij Tuhfetul Fukaha, e botuar. Imam Samerkandi kishte edhe një libër nga Usuli Fikhu i quajtur El-Lubab, por nuk na ka arritur. Këtë libër e përmend dijetari famshëm Tashkubri Zade.    /KBI-Bujanoc.com/

4019 Shikime